De samenwerking tussen onderwijsorganisaties wint aan belang. Soms is het een verplichting vanuit de overheid, zoals bij de vorming van onderwijsregio’s, en vaak nemen scholen zelf het initiatief. De redenen lopen uiteen: teruglopende leerlingaantallen, krappe financiële middelen of de behoefte aan professionele ondersteuning die een individuele school niet altijd alleen kan organiseren. Samenwerking lijkt dan een logische stap maar roept ook vragen op. Hoe wil je samenwerken? In welke vorm? Wat zijn de doelen? En vooral: met wie?
In dit artikel kun je lezen hoe samenwerking in het onderwijs tot stand komt en welke stappen je kunt nemen om van een potentiële uitdaging een succes te maken.
De Verkenningsfase: De basis voor succesvolle samenwerking
Samenwerking in het onderwijs begint altijd met een verkenningsfase. In deze fase stel je jezelf de vraag: wat willen we bereiken? Het formuleren van heldere doelen is essentieel, niet alleen om focus te houden, maar ook om de juiste partner te kunnen vinden. Welke onderwijsorganisatie sluit aan bij onze visie en plannen?
Daarna volgen de eerste gesprekken. Hier komt vaak kwetsbaarheid bij kijken: je stelt je open en vertrouwelijkheid is cruciaal. Dit is ook het moment om te ontdekken of er een klik is en of de samenwerking potentie heeft.
De Onderzoeksfase: Van intentie tot plan
Wanneer je een partner hebt gevonden en een intentieverklaring hebt opgesteld, begint de onderzoeksfase. Dit is het moment waarop je samen een concreet plan van aanpak maakt. Wie neemt welke rol op zich? Hoe organiseer je het proces? Denk aan de samenstelling van een stuurgroep, het opzetten van werkgroepen en het betrekken van stakeholders zoals de medezeggenschapsraad en vakbonden.
In deze fase onderzoek je de haalbaarheid van de samenwerking. Zijn er bijvoorbeeld onoverkomelijke obstakels? Wij noemen dit de “hot potatoes”. Door deze gevoeligheden direct te bespreken, voorkom je dat ze later het proces blokkeren.
Zoals Hans Veldsink, voorzitter van het College van Bestuur van Fiersicht, een fusieorganisatie die wij mochten begeleiden, treffend zegt: “Het komt echt heel precies hoe je het samen gaat doen. Administratief is het gauw op orde, maar voor de cultuur heb je echt wel één tot twee jaar nodig.”
Deze onderzoeksfase is dus van cruciaal belang om te bepalen of de samenwerking een harmonieus duet wordt of een duel. Belangrijke onderwerpen zijn vaak financiën en identiteit. Gelukkig biedt de Wet Samen Sterker door Vereenvoudiging Samenwerkingsschool tegenwoordig meer mogelijkheden om bijvoorbeeld een samenwerkingsschool of -stichting te vormen.
De Besluitvormingsfase: Naar een duurzame fusie
Na de intensieve onderzoeksfase volgt de besluitvormingsfase. Dit is het moment waarop alle verzamelde informatie, betrokkenheid van stakeholders en formele vereisten samenkomen. Denk hierbij aan een fusietoets bij DUO, het aanpassen van statuten, instemming van de medezeggenschapsraad en goedkeuring door vakbonden.
Pas als alle formele stappen zijn doorlopen en de seinen op groen staan, kun je de samenwerking officieel maken. En natuurlijk is het belangrijk om dit succesmoment te vieren. Een feestje markeert niet alleen een nieuw begin, het onderstreept ook de gezamenlijke inspanning die hierin is gestoken.
Reflectie: Samenwerking in het onderwijs vraagt meer dan je denkt
Elke samenwerking in het onderwijs is uniek. Hoewel de stappen vaak vergelijkbaar zijn, brengt elke onderwijsorganisatie haar eigen uitdagingen en dynamiek mee. Eén ding is echter universeel: samenwerken vraagt meer tijd, inzet en aandacht dan men aanvankelijk verwacht. En ondertussen gaat het dagelijkse werk gewoon door.
De ervaring leert dat betrokkenheid en wederzijds vertrouwen de sleutel zijn tot een geslaagde samenwerking. Zoals Hans Veldsink benadrukt: “De oprechte betrokkenheid van ScoliX hebben wij in het fusieproces zeer gewaardeerd.”
Overweeg je een samenwerking of fusie binnen jouw onderwijsorganisatie? Neem gerust contact met ons op. Wij begeleiden jullie graag bij het volledige proces, van de verkenningsfase tot de succesvolle besluitvorming.
Deel via social media: