Bij ScoliX begeleiden we regelmatig scholen en besturen die fuseren. En eerlijk is eerlijk: een fusie is vaak een flinke klus. Denk aan de governance, formatie, financiën, juridische trajecten; allemaal belangrijke onderdelen die je goed moet regelen.
Maar toch, als we terugkijken op wat een fusie echt doet slagen of juist laat vastlopen, dan is er één factor die telkens weer bepalend blijkt te zijn: de cultuur. En die factor wordt verrassend vaak vergeten.
Cultuur: wat je niet op papier zet, maar wél het verschil maakt
Elke school, elk bestuur heeft zijn eigen manier van werken. Soms zit dat in kleine dingen: hoe je met elkaar communiceert, hoe besluiten worden genomen, hoeveel ruimte mensen ervaren om zelf initiatief te nemen. Soms zijn de verschillen groter: andere visies op goed onderwijs, verschil in leiderschapsstijlen, verschillen in de ontwikkelingsfases en de autonomie van de teams of een verschil in bereidheid om een veranderingstraject samen in te gaan.
Wat deze verschillen gemeen hebben? Ze zijn vaak niet zichtbaar of vastgelegd in beleidsstukken maar worden pas voelbaar en zichtbaar in het dagelijks doen en laten. En dan is het fusieproces al achter de rug of loopt alsnog averij op…
Van samensmelting naar samenwerking
Een geslaagde fusie is dus niet alleen een kwestie van regels afvinken. Het is een proces waarin mensen elkaar moeten leren kennen, begrijpen én waarderen. Waarin ruimte moet zijn voor verschillen – en vooral voor het gesprek daarover. En dat gesprek gaat niet vanzelf. Het vraagt tijd, aandacht en soms ook wat hulp van buitenaf.
Hoe wij je helpen
Wij geloven dat cultuur net zo belangrijk is als structuur. Daarom begeleiden we fusies altijd op twee sporen: het harde én het zachte. Natuurlijk zorgen we dat het bestuurlijk, financieel en juridisch klopt. Maar minstens zo belangrijk vinden we het bouwen aan een gezamenlijke cultuur. We brengen teams bij elkaar om in gesprek te gaan om onderliggende kernwaarden en overtuigingen zichtbaar te maken en te helpen bij het ontwikkelen van een gedeelde taal. Niet om alles hetzelfde te maken, maar juist om ruimte te geven aan de verschillen, die te benoemen en te benutten. Want als mensen zich gezien en gehoord voelen, ontstaat er vertrouwen. En vertrouwen is de basis van elke samenwerking.
Tot slot
Een fusie is geen eindpunt of een nieuw organogram. Het is het begin van een nieuw verhaal – met nieuwe mensen, nieuwe mogelijkheden en een nieuwe dynamiek. En als je de cultuur meeneemt in dat verhaal, vergroot je de kans dat het een sterk, samenhangend en succesvol verhaal wordt. En als je daarbij ondersteuning kunt gebruiken – een sparringpartner, een frisse blik of iemand die het proces begeleidt – dan staan wij bij ScoliX voor je klaar.
Wat gebeurt er als je cultuur negeert?
Zonder aandacht voor cultuur ontstaat er ruis. Misverstanden. Frustratie. Of simpelweg: weerstand. Want wat voor de één volkomen logisch is, voelt voor de ander als ‘zo doen wij dat hier niet’. En dat schuurt. Zonder gedeeld begrip en vertrouwen wordt samenwerken lastig. En dat zie je terug in de praktijk: teams die langs elkaar heen werken, mensen die afhaken, besluiten die niet landen. Geen ideale start voor een nieuwe organisatie.