Home » Training on the job

Training on the job

voor startende schoolleiders

Inleiding

Al sinds 2009 begeleiden wij honderden onderwijsorganisaties bij veranderkundige, strategische en bestuurlijke vragen, altijd op maat.

Uit onderzoek maar ook uit onze eigen ervaring, blijkt dat er steeds meer behoefte is aan een effectief inwerk- en begeleidingsprogramma, dat ondersteunend is in de dagelijkse praktijk en naadloos aansluit bij de behoefte van de schoolleider en de nieuwe context. Door de situatie op de arbeidsmarkt in het onderwijs wordt het moeilijker om ervaren schoolleiders te vinden. Steeds vaker worden daarom startende (onervaren) schoolleiders (bijv. interne kandidaten uit de eigen organisatie) aangesteld die in potentie een goede schoolleider kunnen worden.

Een deel van deze starters is opgeleid of getraind door één van de vele aanbieders van managementopleidingen of -trainingen. Deze opleidingen zijn echter geen garantie voor een succesvolle start. Het bestaande aanbod aan opleidingen en trainingen is vooral theoretisch en algemeen. Startende schoolleiders zonder opleiding wordt bovendien vaak afgeraden om bij de start in een schoolleidersfunctie aan een zware opleiding te beginnen vanwege de belastbaarheid.

Meerjarige opleidingen zijn doorgaans behoorlijk compleet en vaak verbonden aan een titel (MEM), maar ook duur en intensief. Kortlopende trainingen leveren meestal geen meerwaarde op m.b.t. de startbekwaamheid. De poging om in het funderend onderwijs een registratieverplichting te koppelen aan gecertificeerde opleidingen voor start- en vakbekwaamheid is alleen in het PO doorgezet.

Het aanbod aan scholing, trainingen en cursussen richt zich bovendien vooral op persoonlijk leiderschap, onderwijsontwikkeling, teamvorming etc., maar dat biedt vaak niet de ondersteuning in de cruciale startfase. Voor zowel PO als VO geldt een vastgestelde beroepsstandaard die de vele aspecten van leiderschap beschrijft. Wat in het totale aanbod ontbreekt is een vorm van praktijkgerichte maatwerkbegeleiding in de context waarin de schoolleider start: training on the job.

Uiteraard valt het inwerken onder de verantwoordelijkheid van het werkgever, maar ScoliX biedt met training on the job een waardevolle aanvulling op het inwerkprogramma.

Onderzoek en ontwikkelingen

Uit de “Monitor professionele ontwikkeling schoolleiders” (2022) in opdracht van de VO-academie door Oberon en Kohnstamm uitgevoerd, blijkt dat 57% van de ondervraagde schoolleiders geen inwerk- of begeleidingsprogramma aangeboden kregen en bij 33% was dit slechts in beperkte mate het geval.

Bij slechts 10% van de ondervraagden was sprake van een degelijk begeleidingsprogramma. Van de schoolleiders die begeleid werden, was 85% tevreden tot zeer tevreden en had 15% graag meer training on the job gewild.

Bij 10% van de schoolleiders die wel een degelijk inwerk- of begeleidingsprogramma kreeg aangeboden, ging het bij ruim de helft om coaching of begeleiding door een ervaren schoolleider, waar men heel tevreden over was.

De Academie & Vakvereniging Schoolleiders (AVS) benoemt in de jaarlijkse uitgave “De staat van de schoolleider” (2023) beginnersbegeleiding als één van de vier belangrijkste thema’s voor de komende tijd. De AVS beschrijft de functie van schoolleider in de brede zin van het woord, dus “alles tussen schaal 11 t/m 16” en constateert dat er vele functienamen worden gebezigd (teamleider, afdelingsleider, sectorleider, opleidingsmanager etc.) en dat er grote verschillen zijn in bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Dit pleit voor meer maatwerk.

De VO-Academie erkent in “Een nieuwe rol en een nieuw perspectief” (okt. 2023) ook dat er te weinig tijd wordt besteed aan adequate begeleiding van startende schoolleiders. Men heeft uiteindelijk niet gekozen voor training on the job, maar voor een algemene, externe intervisiereeks van 6 donderdagen.

Bij In Mundo verscheen de brochure “Versterk jouw schoolleiderschap in de eerste 100 dagen op school”, waarin vooral aandacht wordt besteed aan leiderschap, systemisch kijken, hechten en verbinden en het maken van een goede analyse aan de hand van alle waarnemingen. Dit is vooral een handreiking voor starters, maar kan (en mag) ook uitstekend gebruikt worden als leidraad bij een training on the job.

ScoliX biedt nu maatwerkprogramma’s aan voor startende schoolleiders die gebaseerd zijn op het principe van training on the job, waarbij geleerd wordt aan de hand van beleefde ervaringen en concrete situaties in de school.

Training on the job

Uit onze praktijkervarin blijkt dat er vaak gevraagd wordt om hulp bij praktische thema’s als:

Kwaliteitszorg;
Het opzetten van een goede gesprekscyclus;
De formatieplanning, dossieropbouw bij slecht functioneren;
Het terugdringen van de werkdruk;
Het vormen en organiseren van een sterk en herkenbaar directieteam etc.

Het gaat om onderwerpen waarover best veel theorie of tips te vinden zijn, maar die in de context van de eigen school net weer even anders uitgevoerd moeten worden of daarbij ook goed moeten passen bij de leiderschapsstijl van de startende schoolleider.

Uitgangspunten bij training on the job zijn:

De begeleiding bestaat uit doelgerichte ondersteuning in bestaande praktijksituaties;
De begeleiding is gericht op de specifieke rol van de betreffende schoolleider in de context van de eigen school;
De begeleiding richt zich in eerste instantie op de meest urgente onderwerpen op de to do-lijst van de startende schoolleider;
De begeleiding kost de startend schoolleider geen extra tijd, maar levert tijd op.

Training on the job onderscheidt zich van coaching die meer gericht is op persoonlijke ontwikkeling, leiderschapsvraagstukken en professionele dilemma’s.

Natuurlijk liggen beide vormen dicht bij elkaar en is er overlap, maar de essentie is anders: training on the job is gericht op snel en goed aan de slag kunnen in de nieuwe rol, prioriteren en goed organiseren en soms op overleven in de veeleisende dynamiek van het onderwijs. Belangrijk is dat de eerste stappen van de startende schoolleider direct ondersteunend zijn voor de kwaliteit van het onderwijs, de organisatie en het personeel.

Maatwerk en voorbeelden

Het is inmiddels een wat loos begrip geworden, maar de term maatwerk staat binnen training on the job nadrukkelijk centraal.

Maatwerk start hierbij vanuit een eerste analyse van de situatie:

Context school en organisatie;
Achtergrond, persoonlijkheid, wensen en ideeën van de startende schoolleider;
Informatie uit TMA, MD of een ontwikkelassessment;
informatie uit het wervingstraject, waarbij het accent dus niet meer vooral op de ervaring is gericht;
Door de startende schoolleider verzamelde informatie over het onderwijs, de organisatie, het personeel en de leerlingen in de fase van verkennen, verbinden en hechten (m.b.v. “Versterk jouw schoolleiderschap in de eerste 100 dagen op school”, In Mundo).

Dit maatwerk kan vele vormen aannemen, bijv.:

De trainer is wekelijks in de school om met de schoolleider bijeenkomsten en vergaderingen voor te bereiden, een opzet voor een beleidsnotitie te maken of de agenda voor de komende week door te nemen.
De trainer ondersteunt bij een aantal urgente kwesties waar sprake is van achterstallig onderhoud.
De trainer zit bij het directieoverleg en geeft praktische feedback op de agenda, de voorbereiding, de groepsdynamiek en de rolverdeling.
De trainer ondersteunt bij één of meer professionele thema’s zoals: het ontbreken van een aanspreekcultuur of een chaotisch dagelijks rooster door de alle bijzondere activiteiten in een buiten school.
De trainer ondersteunt het directieteam in het ontwikkelen van een rolverdeling die minder gericht is op hiërarchie en meer op een collegiaal schoolleidersteam (vooral van belang als de schoolleider vanuit de eigen schoolorganisatiekomt).
De trainer ondersteunt bij het opzetten van een efficiënte en duidelijke interne en externe communicatiestructuur.

Heb je interesse? Neem contact op.

Meer informatie? Neem contact op

Bent u als (leidinggevend) onderwijsprofessional benieuwd naar de ontwikkelingen op uw vakgebied? Of bent u gericht of oriënterend op zoek naar een volgende stap?

Neem contact op